[PL/EN] Czytaj z Marcinem 3/2025 - "Poznaję świat", praca zbiorowa ("I Discover the World", collective work)


Najwyższa pora stopniowo wracać do opisywania przeczytanych książek – i to (mam nadzieję!) możliwie częstego (czytaj – co najmniej 2 opisy w tygodniu) – bo inaczej to nie widzę szans, żeby zdążyć do końca roku z tym, co w nim przeczyta(łe)m. Taki to już los leniwej buły, którą podgryza stado zaległosiów. No ale do rzeczy…	It’s high time I slowly got back to writing about the books I’ve read – and (hopefully!) doing it often enough (read: at least two write-ups a week) – because otherwise I really don’t see how I could possibly catch up by the end of the year with everything I’ve read. Such is the fate of a lazy lump, constantly gnawed at by a pack of unfinished-backlog-beasts. But anyway, let’s get to it…
W dzisiejszym odcinku będzie o książce z dzieciństwa, którą sobie zapamiętałem w bardzo pozytywny sposób i od jakiegoś czasu uparcie próbowałem odnaleźć w swoich zasobach, żeby sobie odświeżyć. Niestety nie udało mi się, więc w końcu się złamałem i odkupiłem sobie na giełdzie staroci – czasami tak wychodzi prościej i szybciej.	Today’s episode is about a childhood book I’ve always remembered in a very fond way, and one I’ve been stubbornly trying to track down in my collection for some time, just to revisit it. Unfortunately, I never managed to find it, so in the end I gave in and bought a copy at a flea market – sometimes that’s simply the quicker and easier way.
Pora więc przedstawić bohaterkę moich wczesnodziecięcych fascynacji – PRL-owską encyklopedię dla dzieci, „Poznaję świat” (kupiony egzemplarz – z 1985 roku), opartą przynajmniej częściowo o czechosłowacką „Svět około nas” z 1964. Było to z pewnością jedno z moich pierwszych okienek na otaczający mnie wielki świat – zapewne, okienko niewielkie i wpuszczające niewiele światła, ale zawsze :)	So let me introduce the heroine of my early-childhood fascinations – a Polish People’s Republic–era children’s encyclopedia, Poznaję świat (“I Discover the World”) – the copy I bought is from 1985 – which was at least partly based on the Czechoslovak Svět okolo nás ("The World Around Us") from 1964. For me, it was definitely one of my very first little windows onto the big wide world around me – small and letting in only a sliver of light, perhaps, but still a window nonetheless. :)
Zanim zagłębimy się dokładniej w treść, powinniśmy przyjrzeć się stronie wydawniczej, a zwłaszcza liście konsultantów i ilustratorów. Trzeba przyznać, że robi ona imponujące wrażenie – wśród konsultantów nie brakuje profesorów (np. w kwestii lotnictwa) i doktorów (w zakresie biologii), a grono ilustratorów liczy aż 11 osób, dzięki czemu zapewniono odpowiedni poziom specjalizacji i jakości rysunków, które zresztą stanowią przeważającą część książki. Teoretycznie więc pod względem merytorycznym nie ma się do czego przyczepić. A co jest w samej książce? Tego dowiecie się za chwilę, z opisu poszczególnych jej części:	Before diving deeper into the content itself, we should take a look at the publishing details, especially the list of consultants and illustrators. And I have to say, it’s quite impressive – among the consultants you’ll find professors (for example in the field of aviation) and doctors (in biology), while the team of illustrators numbered no fewer than eleven, which ensured a good level of specialization and quality in the drawings. And those illustrations make up the bulk of the book. So, at least in theory, there’s nothing to criticize in terms of substance. But what’s actually in the book? You’ll find out in a moment, as I go through its individual sections.

1)Zwierzęta – nasi przyjaciele. W tej części dziecko zapoznaje się przede wszystkim z domowymi pupilami. Na ilustracjach może zobaczyć różne rasy psów i kotów,

1) Animals – Our Friends In this section, children are introduced first and foremost to household pets. The illustrations show different breeds of dogs and cats,

https://images.ecency.com/DQmQYfGB7N7tUAs8pcMHGsad1LaPDndBzh7hNWoQrRmeh9L/zdj_cie_whatsapp_2025_09_27_o_12.14.46_25c4f2b4.jpg


poznaje też inne zwierzęta domowe

along with other domestic animals


oraz naszych przyjaciół znanych z parków – w tym kilka gatunków ptaków.

and some of our park-dwelling friends – including a few bird species.



Poznaje również najważniejszą podstawę opieki nad zwierzakami – jeśli jest chory, idziemy do weterynarza!

They also learn the most important rule of pet care: if your animal is sick, you take it to the vet!


2)Zwierzęta z dalekich krajów – w zoo i na swobodzie. W tym rozdziale na barwnych ilustracjach dziecko może podziwiać przyrodę dalekich i egzotycznych krajów – faunę afrykańskich sawann,

2) Animals from Distant Lands – At the Zoo and in the Wild Here, through colorful illustrations, children can admire the wildlife of faraway and exotic places – the fauna of African savannas,


lasów deszczowych,

rainforests,



niezwykłych mieszkańców Australii,

the extraordinary creatures of Australia,


powędruje także do krain wiecznych lodów.

and even journey into the lands of eternal ice.


Nie zapomniano także o morzach z ich rafami koralowymi

The seas aren’t forgotten either, with their coral reefs


i niesamowitymi mrokami głębin.

and the mysterious darkness of the deep.


3)Miasto. Ten rozdział ma przybliżyć życie w wielkim mieście. Dla dzieci, które już w takim mieszkały, nie było to może nic szczególnie odkrywczego, ale w momencie wydania książki ponad połowa Polaków mieszkała na wsiach i w małych miasteczkach. Dla nich taki rozdział był zdecydowanie przydatny. Oprócz zwykłych scen z miejskiego życia przedstawiono też najbardziej podstawowe zasady poruszania się po ulicach,

3) The City This chapter introduces life in a big city. For kids who already lived in one, it might not have been particularly eye-opening, but when the book was published, more than half of Poles still lived in villages and small towns. For them, this chapter was definitely useful. In addition to everyday city life scenes, it also explained the basic rules of navigating the streets,


budowę nowoczesnych mieszkań (nawet ze schematami instalacji wody, kanalizacji, gazu i prądu!),	the layout of modern apartments (complete with diagrams of water, sewage, gas, and electricity systems!),


przedstawiono, jak się buduje nowoczesne bloki i wieżowce…	and showed how modern apartment blocks and high-rises were built.


Pokazano dzieciom, jak różnorodna jest struktura zawodowa w mieście	It gave children a glimpse of the city’s diverse job structure


oraz jakie są w nim rozrywki.	as well as the kinds of entertainment available.


4)W domu towarowym W dzisiejszych czasach u wielu ten rozdział może budzić uśmiech politowania. W końcu teraz na każdym kroku mamy wielkie galerie handlowe, przepełnione sklepami wypełnionymi najróżniejszym asortymentem zaspokajającym wszystkie potrzeby. Ale w kartkowej szarzyźnie PRL-u? Mało które dziecko mogło regularnie odwiedzać taki dom towarowy, każda wizyta była raczej wielką wyprawą i świętem – o ile w ogóle miało szansę ją odbyć. W każdym razie – w książce taka wycieczka jest okazją do poznania różnych typów strojów,

4) At the Department Store These days, this chapter might make many people smile wryly. After all, now we’re surrounded at every turn by massive shopping malls, bursting with shops filled with every imaginable kind of product to meet all our needs. But back in the paper-gray drabness of the People’s Republic? Few children got to visit a department store regularly – each trip was more like a big expedition, almost a holiday in itself, if they got the chance at all. In the book, such a visit became an opportunity to explore different kinds of clothing,


sprzętu AGD, urządzeń kuchennych,	household appliances, kitchen equipment,


sprzętu turystycznego,	camping gear,


zabawek i jeszcze paru innych rzeczy.	toys, and a handful of other items.

https://images.ecency.com/DQmeBQDzZEiSJL9VBLjDjfg2hXfhf16V8PFqWwPGTig9vnA/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_15.17.48_cdd82afc.jpg

5)Krysia mieszka w mieście. Jak można się domyślić – kolejna część ciekawsza dla dzieci wiejskich. Scenki z życia mieszkającej w mieście Krysi – przedstawienie jej rodziców,	5) Krysia Lives in the City As you might guess, this part was more interesting for children from rural areas. It presented little scenes from the life of Krysia, a girl living in the city – introducing her parents,


planu dnia jej rodziny (ze szczególnym uwzględnieniem zabaw w przedszkolu	showing her family’s daily routine (with a special focus on kindergarten games


i codziennych obowiązków każdego z domowników),	and each family member’s everyday duties),


a także sposobów na relaks.	as well as their ways of relaxing.

https://images.ecency.com/DQmP3818vRWp3brXGEsnQJmaamhgTaqC6tiGBfeCLJD3d5f/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_15.49.25_514bb23e.jpg

6)Piotruś mieszka na wsi Dla odmiany część ciekawsza dla dzieci z miasta ;) Scenki z życia wiejskich dzieci,	6) Piotruś Lives in the Countryside This time, a chapter more appealing to city kids ;) Little scenes from rural children’s lives,

https://images.ecency.com/DQmZEMRSjPg8rD1sdXAGe26kMvuzvxmjozLqip55gAyYVTt/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_16.18.30_e0180dda.jpg)

uzupełnione o elementy wiejskiego krajobrazu,	accompanied by elements of the village landscape,


żniwa	the harvest season,


oraz zwierzęta gospodarskie	and farm animals


i rośliny, jakie można spotkać w ogródkach.	and plants you’d find in gardens.

 along with examples of how free time is spent in the countryside.

Plus wszystko to, co można w wiejskim gospodarstwie znaleźć, jak się w nim pracuje	Plus everything else you might come across on a farm, how people work there


a także – jak się spędza czas wolny na wsi.

https://images.ecency.com/DQmPMamZZNLfEZLwN9DP6zhtoxQQFDk9PqQZ8reVEUaQdC6/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_16.18.32_b3de781b.jpg

7)Pole. Żniwa i gospodarka rolna to zbyt istotne kwestie, by zamknąć je w rozdziale o życiu na wsi. Wymagają własnego. Więc tu dzieciaki się dowiedzą o różnych rodzajach upraw	7) The Field Harvests and agriculture were far too important to be squeezed into just the chapter on country life. They deserve their own. Here, children learn about different types of crops

https://images.ecency.com/DQmTs8pggrCjVEABdnMBbkQCg4Et9pim2spN34K2iaxdkCb/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_17.44.34_99c12b23.jpg


oraz o dzikich polnych kwiatach	as well as the wildflowers


i zwierzętach.	and animals that live in the fields.

https://images.ecency.com/DQmfLYw6LGGTn3DQKG37SZzsQko3HYQmW7LyuqQN1hcudBs/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_17.44.34_a652f52d.jpg

8)Państwowe Gospodarstwo Rolne Zwykłe gospodarstwo – to za mało! Koniecznie trzeba też się zapoznać z wielkimi, państwowymi.	8) The State Agricultural Farm A regular farm? Not enough! You also need to get to know the big, state-run ones.


Gdzie jest w sumie to samo, co w małych, tylko na naprawdę wielką skalę	Basically, they had the same things as the smaller farms, only on a much larger scale


i z droższym sprzętem.	and with more expensive equipment.


No i koniecznie trzeba podkreślić rolę PGR-ów w rozwoju kultury na wsi, skądinąd rzeczywiście niemałą.	And of course, the role of state farms in the development of rural culture is emphasized – a role which, to be fair, was indeed significant.

https://images.ecency.com/DQma6W5P2nFttLzvPG6v14a4JvCrYHw4Dx42sf88yoqFao6/zdj_cie_whatsapp_2025_09_30_o_19.23.41_b8633808.jpg

9)Ogród kwiatowy i warzywny Bo w działach o wsi i polu było powierzchownie. Tu jest miejsce i czas na poznanie narzędzi ogrodniczych,	9) The Flower and Vegetable Garden Because the chapters on the countryside and the fields only skimmed the surface. Here there’s space and time to learn about gardening tools,


chwastów i szkodników,	weeds, and pests –


ale także warzyw,	but also about vegetables,