Prace nad językiem gotzkim rozpoczęły się jesienią 2003 roku. Miał to być oficjalny język Księstwa Gotzlandii, które na mocy dekretu przestało istnieć 2 maja 2007 roku. Ostatnie notatki dotyczące tego języka pochodzą z listopada 2006 roku, kiedy to mieszkałem na Łotwie i miałem sporo czasu, by o nim myśleć. Nieco później napisałem dwie piosenki w tym języku - m.in. Talu dainu aak.
Z założenia miał być to język z prostą gramatyką, leksykalnie bazujący na wielu językach europejskich. Poniżej publikuję wszystko, co udało mi się odszukać. Może ktoś kiedyś będzie chciał to kontynuować.
RZECZOWNIKI
Rzeczowniki dzielimy na męskie (lub raczej nieżeńskie) i żeńskie.
Rzeczowniki nieżeńskie nie maja jakiejś sprecyzowanej końcówki. Końcówka występuje jedynie (choć nie zawsze) przy rzeczownikach niepoliczalnych i jest to -s.
Przykłady:
laiks - czas riis - ryz vins - wino iis - lód
aak - dąb kaer - jaskinia folk - lud jjajar - jajecznica
Liczbę mnogą od rzeczowników nieżeńskich tworzy się dodając koncówke -i. Np. kaer - kaeri.
Rzeczowniki żeńskie natomiast maja końcówki -e i -a.
Przykłady:
aliine - kobieta meitene - dziewczyna ithile - ksieżyc saule - słońce lande - kraj slaava - chwała kandela - światło jja - jajko
Liczbę mnogą od rzeczowników żeńskich tworzy się dodając koncówke -s. Np. meitene - meitenes, lande - landes
PRZYMIOTNIKI
Przymiotniki nie maja żadnej specjalnej koncówki. Tyle tylko że nie kończą się nigdy na samogłoskę.
Przykłady:
ilg - długi grin - zielony
Ważne jest, ze forma przymiotnika zależy od rzeczownika.
W rodzaju nieżenskim w liczbie pojedynczej pozostawiamy przymiotnik w formie podstawowej. Np. grin aak - zielony dąb
W liczbie mnogiej dodajemy koncowke -i Np. grini aaki - zielone dęby
W rodzaju żeńskim w liczbie pojedynczej dodajemy końcówkę -a Np. grina lande - zielony kraj
W liczbie mnogiej dodajemy końcówkę -ai Np. grinai landes
Przymiotniki odrzeczownikowe tworzymy dodając końcówki:
- UEL (l.poj rodzaju nieżeńskiego)
- UA (l.poj rodzaju żeńskiego)
- UELI (l.mn rodzaju nieżeńskiego)
- UAI (l.mn rodzaju żeńskiego)
np. iisuel folk (lodowy lud) iisueli folki (lodowe ludy) folkua meitene (ludowa dziewczyna) folkuai meitenes (ludowe dziewczyny) saulua lande (słoneczny kraj) sauluai landes (słoneczne kraje) ithiluel folk (księżycowy lud) ithilueli folki (księżycowe ludy)
Przymiotniki odczasownikowe tworzymy analogicznie, niemniej od czasowników w formie teraźniejszej (-AN) tworzymy stronę czynną, a od czasowników w formie przeszłej (-ON) stronę bierną.
np.
itanuel/itanua - jedzący/jedząca itonuel/itonua - jedzony/jedzona
vandanuel tigr (przyczajony tygrys) hiddanuel zerg (ukryty smok)
PRZYSŁÓWKI
Przysłówki tworzymy dodając koncówkę -UE, niezależnie od rodzaju.
np. folkue - ludowo (folk) saulue - słonecznie (saule) grinue - zielono (grin) ilgue - długo (ilg)
CZASOWNIKI
Czasowniki w formie bezokolicznika kończą się na końcówkę -AN.
Np. itan - jeść stelan - kraść duan - umierać kandelan - świecić hiddan - kryć vandan - czaić się
Na - AN kończą się również czasowniki w formie teraźniejszej. np. Wulfi stelan meitenes (wilki kradną/porywają dziewczyny)
Końcówka czasu przeszłego to - ON np. Wulf stelon meitene (wilk ukradł/porwał dziewczynę)
Z kolei w czasie przyszłym jest: -ANA np. Wulf stelana meitene (wilk ukradnie/porwie dziewczynę)
Jedynym czasownikiem nieregularnym w języku gotzkim jest "być" (to be). Bezokolicznik to "EAN".
Ai lyn (ja jestem) Du iir (ty jesteś) Il jaa (on/ono jest) Elle jaa (ona jest) Ain aar (my jesteśmy) Dun aar (wy jesteście) Ili aar (oni są) Elles aar (one są)
"Ean" w czasie przeszłym:
Ai llon Du jor Il joo Elle joo Nun ori Dun ori Ili ori Elles ori
"Ean" w czasie przyszłym:
Ai ljen Du jer Il jee Elle jee Nun eri Dun eri Ili eri Elles eri
Z innymi regularnymi czasownikami można zastosować konstrukcje:
failtanai - ai failtan (witam/ja witam) kandelanil = il kandelan (świeci/on świeci)
Tryb przypuszczający tworzymy przez dodanie końcówki - AR do czasownika czasu przeszłego.
Np. Itonar - zjadłbym (Itonar riis - zjadłbym ryż)
DOPELNIACZ WALLACEBURSKI
Standardowo w jezyku gotzkim, aby zaznaczyć, że cos należy do czegoś stosujemy zaimek "en" (od), np.
laiks en slaava - czas sławy vins en adair - wino ojca
Możemy jednak (szczególnie w przypadku mówienia, że coś należy do jakiejś osoby lub grupy osób, instytucji, kraju, stowarzyszenia, etc.) zastosować tzw. dopełniacz wallaceburski - zaimek 'en' staje się koncówką dopełniacza, np.
nama Hallmannen - imię Hallmanna folk Gotzlandeen - lud Gotzlandii
SŁOWOTWÓRSTWO (końcówki)
Rzeczowniki od czasowników:
(el/ele) wykonawca czynności (dor) miesce wykonywania czynności (yr) nazwa czynności
np. astan - mieszkac astanel - mieszkaniec astandor - mieszkanie astanyr - mieszkanie
aslan - zbawiać aslanel - zbawiciel aslandor - miejsce gdzie dokonuje się zbawienie aslanyr - zbawienie/zbawianie
auran - grzebać auranel - grabarz aurandor - grób auranyr - grzebanie, pogrzeb
W większości przypadków na początku był czasownik i od czasownika stworzono rzeczowniki. Niemniej bywają odstępstwa od tej reguły. Np. slavaan. W wypadku tego rzeczownika najpierw był rzeczownik "slava" a dopiero potem powstał czasownik. Dlatego kończy się on na -aan jak i inne rzeczowniki "pierwotne".
SŁOWNIK (RZECZOWNIKI, CZASOWNIKI, PRZYMIOTNIKI)
aak – dąb (ang. oak; islandz. eik) adair – ojciec (gael. athair) adalene – szlachetność adalu – szlachetny (st. germ. adal) aile – serce aiv – anioł alanene – piękno alanu – piękny (gael. álainn) aldu – stary (ang. old; st. nord. aldinn) aline – kobieta (gael. cailin - dziewczyna) amarta – błąd amartaan – błądzić, popełniać błędy (gr. hamartaneín) anar – honor (łac. honor) angan – smucić ange – smutek angu – smutny anille – pierścień (hiszp. anillo) annan – okazywać łaskę anne – łaska (hebr. anna) annene – łaskawość annu – łaskawy aorta – aorta (łac. aorta) aran – orać (łac. aro) aranel – oracz aslan – zbawiać aslanel – zbawiciel astan – mieszkać (irań. istan - kraj) astandor – mieszkanie astanel – mieszkaniec auda – możność (łot. jauda) audaan – potrafić (łot. jaudāt) audu – będący w stanie, potrafiący aura – grób auraan – grzebać bardel – głupiec bardene – głupota bardu – głupi (łac. bardus) bern – dziecko (łot. berns; st. ang. bearn; goc. barn; st. nord. barn; szkoc. bairn) borg – gród (st. nord. borg; islandz. borg; nm. burg) cerna – nić (węg. cérna) cernaan – szyć citrone – cytryna citronu – cytrynowy daine – cisza (sind. cisza) dainu – cichy daur – marsz (sind. daur) dauran – maszerować donne – woda (dun, don, dan – często występuje w nazwach rzek) duan – umierać (ang. die) duanu – martwy dundur – kąszący owad, przekleństwo (łot. dundurs) eal – ptak (geal. éan) ean – być eertan – rozumieć (węg. érteni) egle – świerk (lit. egle; łot. egle) eiliif – wieczność (islandz. eilífð) eiliifu – wieczny, odwieczny eirene – spokój, pokój (gr. eirēnē) eiru – spokojny eitiilan – latać (gael. eitil) eitur – trucizna (islandz. eitur; st. nord. eitr) eituran – truć eituru – zatruty elanan – kwitnąć elane – kwiat (sind. Elanor) eldur – ogień (islandz. eldur) elsa – myśl elsaan – myśleć emelan – czuć eljan – wytrzymywać, znosić eljene – wytrzymałość (st. nord. eljun) elju – wytrzymały elu – dobry eluene – dobro elor – złoto (fr. or) eloru – złoty (fr. d'or) ertene – wygoda ertu – wygodny (łot. ērts) etaille – gwiazda (fr. étoile) etferran – otwierać (prus. etwirītun) etferru – otwarty failtan – witać failte – powitanie (gael. fáilte) fean – patrzeć (gael. féach) finnan – układać (st. nord. Fylla) fljotan – pływać (islandz. fljóta) fljotanel – pływak forgan – kuć (ang. forge; fr. forger) forgandor – kuźnia (ang. forge; fr. forge) forganel – kowal forn – ofiara, poświęcenie (islandz. forn) fornan – ofiarować, poświęcać fraudan – oszukiwać fraude – oszustwo (łac. fraus) frige – mróz (łac. frigor) frigu – mroźny gail – kogut (łot. gailis) gaila – kura (łot. gaļa - mięso) galdu – obcy (gael. gallda - zagraniczny) garda – gwardia (czes. garda; gael. garda) gere – włócznia (st. germ. ēr; st. ang. ger) gnyr – trzask (st. nord. gnyr) gootu – wspólny gvaru – brudny hallan – słyszeć (węg. hallani) hall – słuch (węg. hallás) harin – śledź (hol. harinc) heill – mózg (st.nord. heili) helgan – zdrowieć helgene – zdrowie helgu – zdrowy (skand. helge) hered – spadek (hiszp. herencia) heredennan – spadkobrać (hiszp. heredar) heredennanel – spadkobierca hittan – znaleźć (st. nord. hitta) holl – kruk (węg. holló) iis – lód (ang. ice; st. nord. Iss) iislande – lodowiec iisu – lodowy ilgu – długi (łot. ilgi) illot – zapach, woń (węg. illat) illotu – pachnący, wonny illotue donne – perfumy itan – jeść (st. nord. eta; islandz. éta; ang. eat) itandor – jadalnia ithile – księżyc (sind. Ithildin) ithilu – księżycowy iver – drzazga (chorw. iver) jaarn – żelazo (st. nord. járn) jaarnu – żelazny jja – jajko jjajar – jajecznica joornu – trwały kaer - jaskinia kalva – czaszka (łac. calva) kandela – światło (łac. candela - świeca) kandelaan – świecić kanele – cynamon (fr. cannelle) kamhal – wielbłąd (ang. camel, gael. camall) kennan – wiedzieć, znać (st. nord. kenna) kennene – wiedza kyjvan – życzyć (węg. kíván) kjarn – rdzeń (islandz. kjarni) laik – czas (łot. laiks) lande – kraj, ląd (ang. land) laum – echo lentu – powolny (łac. lentus) ljeg – skaza (chorw. ljaga) mann – człowiek (ang. man) meilan – kochać meile – miłość (lit. meilė) meitene – dziewczyna (łot. meitene) nadja – nadzieja (rus. nadia) nadjaan – mieć nadzieję nainn – przyjaciel (islandz. náinn) nainnan – być przyjaznym nainnu – przyjazny nalga – pośladek (hiszp. nalga) neelv – język (węg. nyelv) niauda – niemożność ninnan – padać [o śniegu] (łac. ningit) ninne – śnieg (łac. nix, hiszp. nieve) nirtan – nurkować (łot. nirt) nuallan – płakać nualle – płacz nuaru – czarny (fr. noir) njirfe – brzoza (węg. nyirfa) olia – nafta (islandz. olía) olifant – słoń (st. fr. olifant; ang. elefant) popolupe – pech randan – pielgrzymować randanel – pielgrzym (sind. randir) rarog – homar (chorw. rarog) rasporan – spierać się raspor – spór (chorw. raspora) riddan – jechać riis – ryż (ang. rice) rin – dzień (sind. erin) rinne – punkt (gael. Rinn) rohhan – mknąć (węg. rohanni) roth – koło (gael. roth) ronna – kropla (gael. ronna - kapać) ronnaan – kapać, skroplać (gael. ronna - kapać) saltan – skakać (hiszp. saltar) salte – skok (hiszp. salto) saule – Słońce (łot. saule; fr. soleil) saulu – słoneczny sendan – wysyłać (ang. send; st.nord. senda) skriv – krzyk skrivan – krzyczeć slava – sława slavaan – sławić smaal – plama (gael. smál) smaalan – plamić sorgan – szanować sorge – szacunek steinne – pestka (islandz. steinn) stelan – kraść (ang. steal; islandz. stela) styra – siła (szwedz. styrka) talu – daleki (prus. tāls) tardaan – spóźniać się (hiszp. tardar) tarda – spóźnienie tataroth – cholera teilan – grać (sind. teilien) teile – gra tenan – mieć (hiszp. tener) teniid – prawo (sind. thenid) toria – wiara toriaan – wierzyć torn – cierń udra – wydra (prus. ūdra; łot. ūdrs) udvan – dziwić (czes. udivit) udvene – zdziwienie (czes. údiv) udvu – zdziwiony urja – chwała urjaan – chwalić vaadene – dzikość vaadu – dziki (węg. vad) vandan – czaić się veida – zdrada veidaan – zdradzać velan – chcieć (łac. velle) vendan – mścić się vende – zemsta (łac. vindicta) vennan – brać (węg. venni) verfan – znikać (islandz. hverfa) vrag – diabeł (chorw. vrag) ygdrasil – jesion (mit. skand. Yggdrasill, nazwa wiecznie zielonego jesionu) zerg – smok
INNE SŁOWA
som – co? kii – kto? ik / ikke – który / która? det / dee – ten, to / ta ninmann – nikt almann – każdy igman – ktoś nin – nic al – wszystko ig – coś somdoor – gdzie? detdoor – tam nindoor – nigdzie aldoor – wszędzie igdoor – gdzieś sommar – kiedy? detmar – wtedy ninmar – nigdy almar – zawsze igmar – kiedyś somfoor – dlaczego? detfoor – dlatego ninfoor – po nic alfoor – po wszystko igfoor – po coś sin – jak? rid – tak ninsin – nijak igsin – jakoś en – od foor - dla in – i min – w utte – bez uvar – nad na – na
ai – ja du – ty il – on elle – ona ain – my dun – wy ili – oni elles – one
aien – mój duen – twój ilen – jego elleen – jej ainen – nasz dunen – wasz ilien – ich ellesen – ich (stosowane wobec grupy kobiet)
aiun – mnie duun – ciebie ilun – jego elleun – ją ainun – nas dunun – was iliun – ich ellesun – ich (stosowane wobec grupy kobiet)